Αντίθετα με τις σφραγίδες, η παραγωγή ειδωλίων στην προϊστορική Πολιόχνη είναι πενιχρή. Με τα έως τώρα δεδομένα γίνεται έκδηλη η σπανιότητα της ειδωλοπλαστικής στον οικισμό, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στις Κυκλάδες και τη Μακεδονία.

Με ασφάλεια μπορούν να αναγνωριστούν δύο ειδώλια που εντοπίστηκαν κατά τις ανασκαφές της δεκαετίας του 1930. Το ένα αφορά σε οστέινο σχηματοποιημένο ειδώλιο, ύψους περίπου 7 εκ., χρονολογούμενο στην Πράσινη φάση (2800/2700 – 2600/2500), και το δεύτερο αφορά σε πήλινο θραύσμα σχηματοποιημένου ειδωλίου που χρονολογείται την ίδια περίοδο. Στα παραπάνω προστίθεται και ένα ακόμη πρόσφατο εύρημα, ένα λίθινο ανθρωπόμορφο ειδώλιο που εντοπίστηκε σε δοκιμαστική τομή εκτός του νότιου τμήματος του τείχους και με βάση τη προκαταρκτική μελέτη σχετικά με τη τεχνοτροπική του απόδοση χρονολογείται πριν το τέλος της ΠΕΧ Ι (3100/3000-2800).
Ο ελάχιστος, πάντως, αριθμός ειδωλίων που εντοπίστηκαν στον οικισμό της Πολιόχνης, σε αντίθεση, για παράδειγμα, με τον σύγχρονο οικισμό της Θερμής στην Λέσβο, προξενεί προβληματισμό και ευρύ πεδίο έρευνας και συζητήσεων.
Η έως τώρα ανεύρεσή ειδωλίων τόσο σε οικισμούς όσο και σε νεκροταφεία δείχνει ότι πρόκειται για δημιουργήματα με ευρύ κοινωνικό-ιδεολογικό περιεχόμενο και πιθανές συμβολικές προεκτάσεις. Η ισχνή τους παρουσία στον οικισμό της Πολιόχνης πιθανώς δηλώνει ότι τα ειδώλια δεν διαδραματίζουν σημαίνοντα ρόλο για τις ζωές των κατοίκων. Δεν ενέχουν ίσως τον ενεργό δυναμικό ρόλο ενός αντικειμένου, όπως μπορεί να συμβαίνει αλλού, που φέρει κάποιο συμβολικό ή ακόμα και κοινωνικό-ιδεολογικό περιεχόμενο, σε τέτοιο βαθμό, που να εξυπηρετεί ποικίλες καταστάσεις και να καλύπτει τις ανάγκες που συνοδεύουν την καθημερινή ζωή των μελών της κοινότητας. Η έρευνα, πάντως, ως προς το συγκεκριμένο ζήτημα δεν έχει ολοκληρωθεί και οι ερμηνευτικές προσεγγίσεις που προτάσσονται είναι ανοιχτές πάντα προς συζήτηση και αναθεώρηση.

Γιάννης Σουκάντος, Γεωργία Ταμπακοπούλου

Αρχαιολόγοι